The Prodigy - The Fat of the Land (Retro Review)

In de grofweg 25 jaar dat dance nu bestaat zijn er talloze albums geweest die ieder op hun eigen manier hun stempel hebben gedrukt op het electronische muzikale landschap. Albums die aan de wieg stonden van compleet nieuwe genres, albums die door middel van combinatie en experiment reeds bestaande genres herdefinieerden, albums die dankzij hun vernieuwende sound de soundtrack vormden voor een hele generatie, en albums die een sleutelrol speelden in de acceptatie van dance in de mainstream popindustrie. Slechts weinig artiesten kunnen claimen een album te hebben voortgebracht dat alle vier categorieën beslaat, maar het in juli 1997 op XL Recordings uitgebrachte The Fat Of The Land van de Britse formatie The Prodigy kan wel degelijk als een dergelijke mijlpaal in de geschiedenis van de dance worden gezien.

Met Music For The Jilted Generation en Experience maakte de band reeds in de eerste helft van de jaren '90 furore in de electronische muziekindustrie maar 'million-seller' The Fat Of The Land betekende de doorbraak naar een groter, meer mainstream publiek. Het album is een stuk minder 'rave' dan haar voorgangers en dankzij afgemeten, gestructureerde tracks tevens minder abstract, hoewel de explosieve combinatie van big beat, industriële breaks, en de ontvlambaarheid van rock desalniettemin zeker voor die tijd als zeer onorthodox kan worden beschouwd. Maar misschien is het juist deze combinatie tussen 'poppy' elementen, opruiende vocals en genadeloze electronische beats waardoor dit album als een van de eersten op succesvolle wijze een brug wist te slaan tussen dance en pop. Op de bekendste plaat van de band, de internationale hit 'Firestarter' maken we voor het eerst kennis met de gestoorde punker Keith Flint, terwijl ook 'Breathe' en de van een schokkende videoclip voorziene track 'Smack My Bitch Up' hoge noteringen haalden in de charts. Album tracks als 'Narayan', 'Serial Thrilla' en 'Mindfields' vormen perfecte tegenhangers voor deze tracks en bovendien effectieve 'weapons of choice' voor de intense live shows van de band. De songteksten op het album zijn voor verschillende actiegroepen, TV-zenders en andere op opportunistisch moraal geschoeide partijen vaak reden geweest de band te boycotten, hetgeen de populariteit van de band alleen maar ten goede kwam. Sterker, mede hierdoor wist de band in relatief korte tijd uit te groeien tot een van de meest invloedrijke acts van de jaren '90.

In 1997 was ik als dertienjarige vooral bezig mijn collectie Yabba Dabba Dance en Mysteryland compilaties compleet te krijgen, maar de allereerste keer dat ik 'Firestarter' op TV zag staat me nog helder bij. De intensiteit en rauwheid van de muziek, gecombineerd met beelden van een manisch door een rioolbuis stuiterende Keith Flint hakte er stevig in. Het was compleet andere koek dan de lullige boybands die de charts destijds domineerde en stond ver af van alles wat ik tot dan toe in mijn jonge leven voorbij had zien komen. Zo kon het dus ook! Het album zelf schafte ik rond de eeuwwisseling aan en was een van de eerste 'obscuurdere' werken in mijn collectie, maar nog veel belangrijker, een 'eye-opener': Samen met enkele andere releases en 'nieuwe mogelijkheden' op het internet heeft dit album zonder meer een enorme bijdrage geleverd aan een nog altijd voort durende queeste naar vernieuwende muziek. Slechts een keer heb ik de band live aan het werk mogen zien, en wel tijdens de 2005 editie van het Sonne Mond Sterne festival. Een gekkenhuis.

Een interessante vraag is of een plaat als 'Firestarter' of 'Smack My Bitch Up' vandaag de dag net zoveel beroering in de hitlijsten zou veroorzaken als destijds. Laten we eerst eens naar de commerciële charts kijken, ofwel de Top 40. In vergelijking met 13 jaar geleden is de braafheid en artistieke integriteit allang uit de popmuziek verdwenen, iets wat iedereen boven de twintig heeft geaccepteerd en iedereen onder de twintig de normaalste zaak van de wereld vind. De muzikale boodschap heeft plaats moeten maken voor simpele hap-slik-weg-deuntjes vol zinloos controverse en platvloerse schaamteloosheid. In die zin kan een met zijn oogbollen rollende punker op je beeldscherm er ook nog wel bij. Slechts weinigen zouden zich vandaag de dag interesseren voor de urgentie of dubbele bodems van Flint's songteksten. Ook de explosieve groei van het internet, waardoor we dankzij Myspace, Soundcloud en Spotify iedere vijf minuten een nieuwe al dan niet vergelijkbare band kunnen beluisteren, doet afbreuk aan ons vermogen iets nog absoluut uniek en vernieuwend te vinden. Maar toch.. slechts weinig bands beschikken over zo'n unieke persoonlijkheden op het podium als Keith Flint en de koele Maxim. En dan heb ik het nog niet eens over de tomeloze energie tijdens hun live shows. Een sluitend antwoord is daarom onmogelijk. Het staat echter buiten kijf dat The Fat Of The Land, juist door het moment van uitgave, een uniek album is dat een enorme invloed heeft gehad op de hybride electronische sounds van vandaag de dag.

Hoewel het succes van het album nooit meer is geëvenaard en de band na de tegenvallende single Baby's Got A Temper (2002) ook uit de hitlijsten lijkt te zijn verdwenen geldt The Prodigy vandaag de dag nog steeds als een autoriteit op het gebied van live performance. De sound op het album is dermate uniek dat het anno 2011 eigenlijk nauwelijks gedateerd klinkt: hard, rauw, smerig, intens, woedend, hedonistisch, en heel erg cross-over, iets wat we vandaag de dag min of meer terugzien in de gretig met punk koketterende electro en electro-house scene waarin maar al te graag leentjebuur wordt gespeeld uit de erfenis van de roemruchte band. Op hun meest recente album 'Invaders Must Die' laat de groep horen nog steeds boos op alles en iedereen te zijn, maar het kan niet worden ontkend dat The Fat Of The Land na ruim 13 jaar nog steeds een belangrijke factor speelt in het bestaansrecht van de band.